Tìm hiểu về tiêu cự trong máy ảnh, ứng dụng tiêu cự trong nhiếp ảnh

Trong những bài viết trước về khái niệm cơ bản trong nhiếp ảnh, Tokyo Camera đã giới thiệu tới quý vị và các bạn về khẩu độ, độ nhạy sáng (ISO) và tốc độ màn trập. Trong tập này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một yếu tố quan trọng không kém trong việc giúp các nhiếp ảnh gia có được những bức hình như mong muốn. Đó chính là tiêu cự trong ống kính máy ảnh.

Tiêu cự trong máy ảnh là gì?

Tiêu cự trong máy ảnh (tiếng anh là focal length) là độ phóng đại hình ảnh của ống kính máy ảnh. Tiêu cự ống kính được đo bằng khoảng cách tính từ điểm hội tự của ống kính máy ảnh đến cảm biến hình ảnh của máy ảnh(tiêu diện) (tính bằng đơn vị milimet).

Độ dài tiêu cự được hiển thị như thế nào?

Độ dài tiêu cự được hiển thị dưới dạng số, để giúp bạn biết được máy ảnh có thể chụp trong phạm vi bối cảnh như thế nào cho phù hợp.

Tóm lại:

• Với ống kính máy ảnh có số độ dài tiêu cự nhỏ, cho góc nhìn (trường nhìn) rộng và hiển thị nhiều cảnh hơn.
• Với ống kính máy ảnh có số độ dài tiêu cự lớn, trường nhìn hẹp và đồng nghĩa hiển thị ít chủ thể và phạm vi bối góc chụp được hẹp hơn.

Các loại tiêu cự ống kính máy ảnh phổ biến hiện nay

Tiêu cự của ống kính máy ảnh phụ thuộc vào loại ống kính máy ảnh, hiện nay ống kính máy ảnh có hai loại phổ biến là ống kính đơn tiêu cự (hay còn gọi là ống kính tiêu cự cố định – Prime Lens) và ống kính zoom.

Ống kính máy ảnh đơn tiêu cự: chỉ có một tiêu cự cố định, đồng nghĩa với việc độ dài tiêu cự của ống kính không đổi. Những loại ống kính này thường có giá “dễ chịu hơn”.

Ngoài ra, ống kính đơn tiêu cự còn là lựa chọn phù hợp để chụp ảnh xóa phông. 

Ống kính zoom (zoom lens): là loại ống kính có dải tiêu cự tùy biến linh hoạt hơn. Cho phép người dùng có thể điều chỉnh độ phóng đại hình ảnh (zoom). Tất nhiên, giá của ống kính zoom cũng “mặn” hơn so với ống kính đơn tiêu cự 

Phân loại tiêu cự ống kính dựa theo góc chụp

Bên cạnh phân loại ống kính theo khả năng tùy chỉnh tiêu cự, ta cũng có thể phân loại theo góc chụp mà ống kính có thể đáp ứng:

Ống kính góc cực rộng

Tiêu cự ống kính góc cực rộng nằm trong khoảng từ: 8mm và 24mm

Đặc điểm của ống kính góc cực rộng

Những ống kính có dải tiêu cự thấp này thường được gọi với một cái tên thông dụng khác là “ống kính mắt cá” vì chúng cho vùng quan sát rộng như mắt của loài cá. Dù ống kính cho khả năng chụp góc rộng lên tới 180 độ, nhưng vấn đề khi này hình ảnh sẽ bị biến dạng rất nhiều.

Ống kính góc rộng – tiêu chuẩn

Ống kính loại này thường có dải tiêu cự hiệu dụng từ 24mm đến 35mm

Đặc điểm của ống kính góc rộng

Ống kính góc rộng (loại tiêu chuẩn) là loại ống kính có tiêu cự nhỏ, vì vậy nó cho phép bạn thu được trường nhìn rộng hơn (FOV) và khả năng lấy nét được nhiều chi tiết hơn.Điều này cũng đồng nghĩa, khả năng hình ảnh của bạn sẽ bị biến dạng là hoàn toàn có thể xảy ra. Tuy nhiên, hình ảnh sẽ ít biến dạng hơn so với ống kính siêu rộng kể trên.

Ống kính tiêu chuẩn

Dải tiêu cự hiệu dụng: 35mm và 70mm

Dải tiêu cự của ống kính tiêu chuẩn thường phổ biến hơn. Ống kính tiêu cự tiêu chuẩn phù hợp cho việc chụp với phong cách chụp chân dung hay phong cảnh. Vì khả năng hiển thị hình ảnh của chúng gần tương đương với mắt người bình thường. Ngoài ra, khả năng điều chỉnh độ sâu trường ảnh giúp ống kính này là lựa chọn lý tưởng với những nhiếp ảnh gia muốn điều chỉnh độ nông – sâu của ảnh theo ý muốn.

Ống kính Tele – chiếc ống kính thiên văn trong nhiếp ảnh

Dải tiêu cự hiệu dụng: từ 70mm đến 300mm trở lên

Loại ống kính tiêu cự lớn này thường được các nhiếp ảnh gia lựa chọn để chụp những chủ thể ở khoảng cách xa, có thể coi ống kính tele là ống kính thiên văn trong lĩnh vực nhiếp ảnh vì cơ chế hoạt động của nó tương tự như thấu kính trong những chiếc kính thiên văn.

Lens Telephoto của Sony – Sony FE 200-600mm F5.6-6.3 G OSS

Tầm quan trọng của tiêu cự trong nhiếp ảnh

Tiêu cự thể hiện độ phóng đại khả dụng của ống kính. Vì vậy, nó là một trong những yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng hình ảnh và độ nét của hình ảnh. Cụ thể, Tokyo Camera xin “điểm danh” một số yếu tổ có “tương tác” với tiêu cự ống kính máy ảnh như sau:

Trường nhìn

Độ dài của tiêu cự sẽ giúp người chụp xác định được phạm vi, không gian bối cảnh mà ống kính máy ảnh có thể ‘bắt” được hình ảnh trong một khung cảnh. Vì vậy, ống kính tiêu cự nhỏ (thường còn gọi là ống kính góc rộng đến siêu rộng) cho độ sâu của trường ảnh rộng hơn. Ngược lại, với những chiếc ống kính máy ảnh có dải tiêu cự lớn hơn (như ống kính tele và ống kính tiêu chuẩn) cho trường ảnh độ sâu nông hơn.

Độ sâu của ảnh

Như đã nói ở trên, tiêu cự ống kính ảnh hưởng tới “chiều sâu” của bức ảnh (hay thuật ngữ gợi là độ sâu trường ảnh). 

Cụ thể, với ống kính tele độ sâu trường ảnh lớn  Cho phép trường ảnh của nó có thể tập trung “sâu” vào một vật thể hoặc một chủ thể cụ thể ở khoảng cách xa, nhưng hậu cảnh phía sau sẽ mờ. Ngược lại, với những ống kính góc rộng chỉ có thể lấy nét trường ảnh rõ ở những cự ly gần nhưng toàn cảnh cùng sắc nét.

Góc nhìn của ảnh qua ống kính

khi thay đổi tiêu cự thì ống kính của bạn cũng thay đổi góc nhìn, cũng như tỉ lệ ảnh thu được khi chụp qua ống kính. Nói đơn giản, độ dài tiêu cự của ống kính càng nhỏ, tỉ lệ thuận với góc nhìn rộng hơn, cho tỉ lệ khung hình thu được lớn hơn. Ngược lại, với những ống kính có độ dài tiêu cự lớn hơn cho góc thu hình của ống kính hẹp hơn, phóng đại hình ảnh tập trung vào chủ thể một cách chi tiết hơn, nhưng hậu cảnh cũng mờ hơn.

Độ rung và độ ổn định

Khi chụp ảnh, sẽ không thể tránh khỏi việc hình ảnh sẽ bị mờ, một phần là do sự rung lắc khi các thành phần thiết bị trên máy ảnh chuyển động để thực hiện “thao tác” chụp. Vì vậy, việc sử dụng ống kính máy ảnh có dải tiêu cự lớn. Vì thế, sử dụng ống kính với dải tiêu cự lớn “kết hợp” với kỹ thuật chụp ảnh tốt sẽ giúp cải thiện chất lượng hình ảnh nhiều mà không cần dùng tới chân máy ảnh.

Cách chọn ống kính có tiêu cự phù hợp để chụp ảnh

Hiểu và điều chỉnh tiêu cự ống kính máy ảnh phù hợp, “làm chủ” các loại ống kính với tiêu cự khác nhau sẽ giúp nâng tầm chất lượng hình ảnh, bức ảnh và những tác phẩm nhiếp ảnh lên một tầm cao mới. Tuy nhiên, để chọn ống kính với tiêu cự phù hợp ta cần xác định lại chủ đề, chủ thể, bối cảnh hay bố cục (nội dung) mà mình muốn chụp. Ví dụ như:

Ống kính phù hợp để chụp ảnh du lịch, du ngoạn

Ống kính zoom tiêu chuẩn là lựa chọn linh hoạt để chụp lại những khoảnh khắc trong chuyến du ngoạn mà bạn vô tình bắt gặp và muốn lưu giữ lại. Tuy nhiên, cần lựa chọn ống kính một chiếc ống kính có kích thước vừa phải, tránh cồng kềnh cho hành lý của bạn.

Ống kính phù hợp chụp ảnh thể thao

Ống kính zoom, ống kính tele chính là lựa chọn phù hợp để bắt chọn những khoảnh khắc trong những sự kiện, hoạt động thể thao. Vì tính chất của các sự kiện này đòi hỏi duy trì khoảng cách giữa khán giả và các vận động viên từ khoảng cách xa.

Chụp ảnh phong cảnh

Nhiều người cho rằng chụp ảnh phong cảnh với chụp ảnh du lịch, du ngoạn là như nhau. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng phong cảnh ở đây có thể là những cảnh ở cự ly gần (phong cảnh góc phố,vv). ở cự ly gần. Để có được những tấm ảnh phong cảnh như ý, hãy lưu ý lựa chọn những loại ống kính góc siêu rộng, ống kính góc rộng hoặc ống kính tiêu chuẩn.

Tiêu cự ống kính phù hợp cho chụp ảnh chân dung

Như đã đề cập ở trên, chọn ống kính có tiêu cự trong dải từ 35mm tới 70mm chính là lựa chọn tối ưu để chụp ảnh chân dung sắc nét.

Chụp ảnh Macro

Hiện nay, có một số loại loại ống kính tele có tiêu cự tối thiểu từ 200 đến 300mm giúp bạn có thể có được những bức ảnh sắc nét cũng như rõ chi tiết một cách tỉ mỉ và tinh tế.

Tiêu cự ống kính cho chụp ảnh công trình, kiến trúc

Ống kính góc rộng tiêu chuẩn là loại ống kính để tạo ra độ sâu trường ảnh tốt. Hi vọng, điều này sẽ giúp bạn chụp lại được không gian, bối cảnh một cách an toàn và đẹp mắt một cách trọn vẹn và hoàn hảo.

Ống kính để chụp ảnh phong cách đường phố

Ống kính tiêu chuẩn cố định tiêu cự luôn là lựa chọn tuyệt vời để chụp lại những bức ảnh theo phong cách nghệ thuật đường phố. Hơn nữa, để thể hiện sự sáng tạo và tăng cường tính linh hoạt, việc dự phòng thêm một ống kính zoom tiêu chuẩn để chụp những cảnh từ xa.

Những lưu ý khi lựa chọn ống kính máy ảnh có tiêu cự phù hợp

Cần xem kích thước cảm biến của máy ảnh và khả năng hỗ trợ của cảm biến máy ảnh phù hợp với tiêu cự và loại ống kính nào. Chẳng hạn, máy ảnh của bạn có hệ số crop 1.6 nhưng bạn chọn ống kính dải tiêu cự 100mm. Hình ảnh của bạn chụp được thực sự sẽ ở dải tiêu cự 160mm.

Với ống kính tiêu cự 35mm hoặc 50mm thường được ưa chuộng vì khả năng cân bằng tốt giữa độ sâu trường ảnh và trường nhìn, phù hợp hầu hết với những tình huống chụp ảnh.