ISO Gốc và ISO dải rộng trong nhiếp ảnh

Hiện nay, những dòng máy ảnh kỹ thuật số hiện tại có phạm vi dải ISO ấn tượng. Nhưng nếu chúng ta xem xét kỹ những thông số kỹ thuật, chúng ta thường quan tâm tới những thông số cụ thể hơn như là ISO gốc và ISO dải rộng (hay ISO mở rộng), (Native ISO vs Extended ISO). Trong bài viết này, Tokyo Camera sẽ giới thiệu và làm rõ chi tiết về sự khác biệt giữa hai loại ISO này.

Nếu là một người thường xuyên sử dụng hay quan tâm tới những dòng máy ảnh thì có lẽ những thông số kỹ thuật của những dòng máy ảnh DSLR và máy ảnh không gương lật (mirrorless) hiện đại, bạn có thể thấy một số thuật ngữ mới hơn được sử dụng trong phần độ nhạy của cảm biến. Một thuật ngữ như vậy là “phạm vi ISO” hay mức độ nhạy sáng của cảm biến máy ảnh.

Những yếu tố này thường liên quan tới phạm ISO gốc và ISO dải rộng. Những chúng có ý nghĩa gì? Và ảnh hưởng như thế nào trong nhiếp ảnh chuyên nghiệp.

Tóm tắt về ISO gốc và ISO dải rộng trong chụp ảnh và nhiếp ảnh

Về ISO Gốc

Dải ISO gốc là một khía cạnh thiết yếu để hiểu cơ chế hoạt động của cảm biến máy ảnh và khả năng tạo hình ảnh của chúng. Nó đề cập đến phạm vi giá trị ISO mà cảm biến có thể hoạt động mà không cần bất kỳ quá trình xử lý hoặc khuếch đại ánh sáng thu được từ vật thể, sự vật bổ sung nào. Điều này có nghĩa là ở phạm vi này, hiệu suất của cảm biến được tối ưu hóa để tạo ra hình ảnh có chất lượng tốt nhất, dải tương phản cao nhất và độ nhiễu tối thiểu.

Phạm vi ISO gốc thay đổi từ kiểu máy ảnh này sang kiểu máy ảnh khác, tùy thuộc vào kích thước và loại cảm biến được sử dụng trong thiết bị. Hiểu phạm vi ISO gốc của máy ảnh là rất quan trọng vì nó giúp bạn chọn cài đặt phù hợp cho từng tình huống chụp. Chụp ngoài phạm vi này có thể dẫn đến hình ảnh bị phơi sáng quá mức hoặc thiếu sáng, điều này có thể yêu cầu điều chỉnh hậu kỳ sau này.

Tóm lại, việc biết các khả năng ISO gốc của máy ảnh là rất quan trọng để đạt được chất lượng hình ảnh tối ưu trong các điều kiện ánh sáng khác nhau.

Về ISO dải rộng

ISO Mở rộng hay Phạm vi ISO mở rộng đề cập tới giá trị ISO vượt quá độ nhạy sáng gốc của cảm biến máy ảnh. Những giá trị này thường được xử lý thông qua việc loại bỏ dữ kiện không chất lượng trong phạm vi nhạy sáng cao hơn.

Khi sử dụng dải ISO mở rộng, điều quan trọng là phải đảm bảo rằng bạn đang chụp ở định dạng RAW và có sẵn quy trình xử lý hậu kỳ phù hợp.

Chi tiết hơn về những loại ISO

ISO là gì?

Khái niệm về ISO trước đây Tokyo Camera đã từng đề cập trong bài viết chi tiết tìm hiểu về ISO trong nhiếp ảnh. Mời quý vị và các bạn tham khảo tại đây. Nên trong phần này Tokyo Camera sẽ tóm tắt cơ bản lại để quý vị và các bạn có thể dễ hiểu và ngắn gọn, xúc tích nhất có thể.

ISO liên quan tới đến độ nhạy sáng của cảm biến máy ảnh. Đây là một trong ba thông số cài đặt ảnh quan trọng (cấu thành tam giác phơi sáng) hưởng đến độ phơi sáng khi chụp ảnh. Các thông số khác quan trọng bên cạnh ISO là: khẩu độ (kích thước lỗ mở trên ống kính) và tốc độ màn trập (thời gian cảm biến tiếp xúc với ánh sáng).

Mời quý vị và các bạn tham khảo thêm nội dung liên quan:

ISO tương tác với các thông số khác trong nhiếp ảnh như thế nào?

Với ISO thấp

ISO thấp tương ứng với độ nhạy thấp. Vì vậy, nếu bạn đặt ISO thành 100, bạn sẽ cần phải sử dụng khẩu độ ống kính lớn để thu được nhiều ánh sáng hơn hoặc tốc độ màn trập dài hơn để có nhiều thời gian hơn cho ánh sáng chiếu vào cảm biến hoặc cả hai.

Với ISO cao

Nếu sử dụng ISO cao, ta có thể sử dụng ống kính ở khẩu độ nhỏ hơn hoặc tốc độ màn trập cao hơn.

Tại sao không nên sử dụng ISO cao trong hầu hết các tình huống?

ISO hay chỉ số độ nhạy sáng của cảm biến máy ảnh là một thông số “nhạy cảm”. ISO cao sẽ đồng nghĩa với chất lượng hình ảnh càng bị ảnh hưởng. Ngoài ra, ISO cao cũng đồng nghĩa với nhiễu ảnh nhiều hơn (nhiễu hạt), màu sắc cũng kém sắc nét hơn và ít chi tiết hơn.

Đây là một ví dụ song song, với hình ảnh đầu tiên ở ISO thấp và hình ảnh thứ hai camera đang được tiến hành thiết lập thông số ở ISO rất cao. Những hình ảnh cụ thể này được chụp trên Fujifilm X-T5. Bạn có thể thấy sự khác biệt ngay cả trong những phiên bản nhỏ này; bạn xem chúng càng lớn, các vấn đề càng trở nên rõ ràng hơn.

Vì vậy, nhìn chung chúng ta nên sử dụng thiết lập hay điều chỉnh ISO thấp nhất có thể.

Dải ISO gốc là gì?

Sự suy giảm về chất lượng hình ảnh mà bạn gặp ở ISO cao hơn là “chìa khóa” để hiểu được sự khác biệt giữa dải ISO gốc và dải ISO mở rộng.

Khi sử dụng máy ảnh có dải ISO lớn, chẳng hạn như từ ISO 100 đến 12800, điều này đồng nghĩa với việc ISO. Điều này đồng nghĩa với tận dụng những dải ISO có sẵn để chụp. Tuy nhiên, những bức ảnh chụp ở ISO 12800, cũng sẽ đánh đổi về chất lượng hình ảnh so với những bức ảnh chụp ở ISO 100.

Nhưng nhiều máy ảnh mới hơn còn có thể đạt được những dải ISO lớn hơn.

Từ đó, chúng ta có khái niệm liên quan tới dải ISO gốc. Liên quan đến cài đặt ISO mà cảm biến của máy ảnh được thiết kế để hoạt động bên trong. Vì vậy, nó đề cập đến khả năng của phần cứng trên máy ảnh, camera của máy ảnh.

Dải ISO mở rộng là gì?

Dải ISO mở rộng (Extended ISO range) vượt ra ngoài dải ISO gốc đó. Nhưng để làm được điều đó, cần phải sử dụng một số bước xử lý kỹ thuật số trong máy ảnh. Vì vậy, nó đang sử dụng phần mềm để tăng cường và khuếch đại khả năng của cảm biến.

Tại sao các nhà sản xuất máy ảnh lại thiết kế độ nhạy sáng tối đa của máy ảnh hay thiết bị nhiếp ảnh cao?

Các nhà sản xuất máy ảnh thường thực hiện khá tốt việc điều chỉnh phần mềm tích hợp của máy ảnh để làm cho những hình ảnh được tăng cường này trông đẹp nhất. Nhưng thực tế là họ đang đẩy độ nhạy vượt quá khả năng vốn có của cảm biến.

Ý nghĩa của độ nhạy sáng cao trên dải ISO mở rộng

Đây cũng là một trong những cách đơn giản để hiểu về sự chênh lệch về độ nhạy sáng. Khi bạn phát nhạc trên dàn âm thanh nổi, bạn có thể tăng âm lượng đến một điểm nhất định và âm thanh vẫn tuyệt vời. Nhưng nếu bạn đẩy nó ra xa hơn mức mà loa có thể xử lý một cách tự nhiên, chúng sẽ bắt đầu méo tiếng.

Đúng vậy, khi bạn tăng âm lượng và âm lượng to hơn nhưng chất lượng âm thanh bị ảnh hưởng. Trong một số tình huống, điều này có thể không quan trọng. Nhưng trừ khi bạn chỉ thỉnh thoảng thực sự cần âm lượng bổ sung đó, nếu không bạn sẽ không chịu đựng được tất cả sự biến dạng bất thường về chất âm khi nghe âm thanh bình thường.

Nhược điểm của việc sử dụng dải ISO mở rộng

Tăng độ nhiễu ảnh và nhiễu hạt

Vấn đề đáng chú ý nhất khi chúng ta “mạo hiểm” sử dụng dải ISO mở rộng sẽ khiến hình ảnh gặp phải những vấn đề như nhiễu ảnh hay nhiễu hạt hơn rất nhiều. Bạn bị mất chi tiết và bạn bắt đầu thấy các vệt lạ đáng chú ý trong hình ảnh làm giảm độ chi tiết của hình ảnh.

Giảm điểm ảnh dải động của ảnh – Dynamic Range

Dải động liên quan đến phạm vi tông màu sáng và tối mà máy ảnh có thể chụp được. Với phạm vi ISO mở rộng, máy ảnh sẽ không thể chụp được nhiều chi tiết trong vùng tối và vùng sáng, dẫn đến mất chi tiết ở những khu vực này.

Màu sắc bị nhợt nhạt

Ta cũng có thể thấy rằng màu sắc ở ISO dải rộng bắt đầu trông kém tự nhiên và kém phong phú hơn. Tuy nhiên, điều này cũng có thể không quan trọng lắm với cảnh đêm của ánh đèn thành phố, nhưng nó sẽ đáng chú ý hơn nhiều với màu da hoặc các tình huống mà độ chính xác của màu sắc quan trọng.

Ưu điểm của việc sử dụng ISO mở rộng

Vậy, nếu chất lượng hình ảnh của ISO mở rộng quá tệ, tại sao các nhà thiêt kế, thương hiệu máy ảnh vẫn trang bị nó cho các sản phẩm của mình?

Những trường hợp hưởng lợi khi sử dụng ISO mở rộng

Trong điều kiện ánh sáng rất yếu, điều đó có thể tạo ra sự khác biệt giữa việc có chụp được ảnh hay không. Và có những thời điểm có thể rất quan trọng.

Mặc dù sự suy giảm chất lượng hình ảnh trong phạm vi đó có thể sẽ không tốt cho việc chụp ảnh đám cưới hoặc đăng tải lên các thư viện, kho ảnh. Nhưng sẽ có nhiều lúc những dải ISO lớn đó có thể cho phép chụp ảnh tối ưu hơn. Chẳng hạn như, chụp động vật hoang dã, đường phố, hoặc nhiếp ảnh gia du lịch mà nếu không thì không thể. Tôi nhớ đến một số cảnh quay độc đáo trong Planet Earth II về các chú cá đuối kiếm ăn vào ban đêm.

Những tình huống mà ISO dải rộng hữu dụng

Chụp hình dựa vào sự phát quang sinh học rất yếu. Nó rất nhiễu và theo bất kỳ nghĩa thông thường nào, chất lượng hình ảnh kém. Nhưng nó đang cho thấy điều gì đó xảy ra trong bóng tối hoàn toàn mà đơn giản là không thể nắm bắt được bằng cách khác và dẫn đến điều gì đó thực sự độc đáo. Và đó thực sự là mục đích của ISO mở rộng. Tính năng này là một giải pháp tăng cường nếu bạn thực sự cần nó, nhưng đối với hầu hết những tình huống, tính năng này không phải là thứ mà chúng ta có thể sử dụng để chụp hàng ngày.

Có thể coi, ISO dải rộng là một lựa chọn tốt để có sẵn dự phòng. Nhưng tốt nhất là bạn nên tránh lạm dụng hay sử dụng trong đa số những tình huống.

Lý do thiết lập, sử dụng ISO dải rộng không dễ

Và đó là lý do tại sao nhiều nhà sản xuất máy ảnh khiến việc tiếp cận tính năng ISO mở rộng trở khó hơn một cách đáng ngạc nhiên. Nó thường không được bao gồm trong các thiết lập cài đặt có sẵn trên thiết bị – Auto ISO (hay ISO Auto) – ISO mặc định. Và trên một số máy ảnh, bạn thậm chí có thể phải sử dụng một tổ hợp cài đặt đặc biệt để có thể thiết lập được.

Một số khuyến nghị khi sử dụng, thiết lập ISO

Đối với hầu hết các lần chụp, hãy tuân thủ theo dải ISO gốc. Và thậm chí sau đó, bạn nên thử nghiệm các cài đặt ISO gốc cao hơn để xem kết quả có chấp nhận được với tình huống mà bạn đang muốn chụp ảnh không. Đó là một ngưỡng hoàn toàn chủ quan và mỗi nhiếp ảnh gia sẽ có ý tưởng riêng của họ và họ cũng cần xác định đâu là giới hạn ISO có thể chấp nhận được cho bức ảnh. Và một số mục đích và tình huống chụp, đặc biệt là những lưu ý bất kỳ hiện tượng nhiễu hình ảnh nào.

Sử dụng phạm vi ISO mở rộng giống như bạn sử dụng một bình xăng dự phòng. Nó không dành cho những tình huống sử dụng hàng ngày. Nhưng nó vẫn luôn có sẵn khi bạn không thể có được độ nhạy sáng từ dải ISO gốc.

Sửa lỗi hình ảnh ở ISO cao

Tokyo Camera xin gợi ý một số cách tiếp cận chi tiết hơn để nâng cao chất lượng hình ảnh ISO cao bên dưới, nhưng một cách tiếp cận phổ biến hoạt động ngay cả với phim trường học cũ là chuyển đổi hình ảnh thành đen trắng. Điều đó che giấu nhiều sai sót và đôi khi độ tương phản và độ hạt cao hơn của hình ảnh có thể trở thành ưu điểm.

Những điều đáng lưu ý

Nếu bạn có máy ảnh và xuất ảnh định dạng JPG, thì (theo thiết lập mặc định), máy ảnh sẽ áp dụng các bản sửa lỗi phần mềm bên trong của riêng nó cho các ảnh có ISO cao và nó thường có thể cải thiện rất nhiều về mặt chất lượng hình ảnh thông qua các kỹ thuật như làm mịn, giảm nhiễu, v.v. . Trên các máy ảnh tốt hơn, bạn sẽ có một số quyền kiểm soát đối với mức độ xử lý giảm nhiễu mà bạn có thể áp dụng được.

Nhưng ngay cả khi bạn đang chụp RAW. Quá trình xử lý tương tự được áp dụng theo mặc định cho hình ảnh thu nhỏ/xem trước ở định dạng JPG được nhúng mà bạn nhìn thấy khi lần đầu tiên mở tệp RAW. Bạn có thể thay thế phiên bản này bằng phiên bản chưa xử lý bằng cách tạo lại hình ảnh xem trước của tệp RAW trong ứng dụng chỉnh sửa ảnh RAW của bạn.

Khắc phục vấn đề về chất lượng hình ảnh khi chỉnh sửa

Và nguyên tắc chung trong nhiếp ảnh là chụp ngay tại thời điểm chụp sẽ tốt hơn là bạn cố gắng sửa và xử lý hậu kỳ bức ảnh sau đó. Đó là một khát vọng lớn, nhưng không phải lúc nào bạn cũng có thể thực hiện được nếu bạn đang quay trong những điều kiện đặc biệt khó khăn hoặc gặp phải những hạn chế hoặc sai sót về thiết bị, điều kiện hoặc kỹ thuật.

Nhưng điều đáng nói là hiện nay có nhiều công cụ tuyệt vời giúp giải quyết các vấn đề phổ biến về chất lượng hình ảnh với hình ảnh kỹ thuật số đặc biệt là các phần mềm và công nghệ ứng dụng trí tuệ nhân tạo – AI. Và chúng ngày càng trở nên tốt hơn khi sức mạnh xử lý hình ảnh của AI ngày càng được tăng lên. Chúng có thể xử lý rất tốt mọi vấn đề, từ các vấn đề về cảm biến như nhiễu hình ảnh ở ISO cao đến các vấn đề về ống kính như biến dạng, mềm mại, mờ họa tiết và quang sai màu. (Lưu ý: Tôi đang tập trung ở đây vào các chỉnh sửa liên quan đến chất lượng hình ảnh, không phải các công cụ nâng cao hình ảnh đó là một lợi ích khác).

Các ứng dụng xử lý hình ảnh toàn diện như Lightroom Classic và Capture One có các công cụ chắc chắn được tích hợp sẵn là những ứng dụng tốt để bắt đầu. Nhưng bạn cũng có thể tiến xa hơn nữa với các công cụ chuyên dụng hơn. Nếu bạn thường xuyên chụp trong các điều kiện đầy thách thức và tìm thấy chỗ để cải thiện chất lượng hình ảnh từ máy ảnh, thì những thứ này có thể đáng xem (và chúng có bản dùng thử miễn phí). Một số là ứng dụng độc lập; một số tích hợp vào bộ công cụ chỉnh sửa hình ảnh như Lightroom Classic.

Phần mềm chỉnh sửa ảnh hỗ trợ bởi công nghệ trí tuệ nhân tạo (A.I) khác mà bạn có thể tham khảo: EVOTO AI

CẬP NHẬT: Vào tháng 4 năm 2023, Adobe đã phát hành bản cập nhật cho Lightroom Classic bổ sung tính năng giảm nhiễu mới do công cụ tích hợp trí tuệ nhân tạo –  AI tăng cường hỗ trợ cho các tệp RAW. Đây là một công cụ mạnh mẽ sánh ngang với một số ứng dụng chuyên dụng bên dưới. Nếu bạn đã sử dụng Lightroom Classic để chỉnh sửa và sắp xếp hình ảnh của mình, thì bạn nên dùng thử.

Sửa nhiễu hình ảnh và tạo tác ISO cao

• DxO PureRAW 3 (chỉ hoạt động trên các tệp RAW, nhưng kể từ khi được cập nhật lên phiên bản 3, nó đã trở thành ứng dụng đi kèm của tôi cho loại điều này)
• DxO DeepPrime
• Topaz Labs’ DeNoise AI

Khắc phục các vấn đề quang học liên quan đến ống kính

• DxO PureRAW (một lần nữa cung cấp một bộ công cụ sửa lỗi tự động ấn tượng được áp dụng trước khi bạn bắt đầu chỉnh sửa hình ảnh)
• DxO ViewPoint (hiệu chỉnh độ méo của ống kính và độ lệch hình học)
• Topaz Labs Sharpen AI (ngoài các công cụ không sắc nét tiêu chuẩn, bao gồm hiệu chỉnh lấy nét và giảm rung)