Ống Kính Máy Ảnh Là Gì? Cách Chọn Ống Kính Đơn Giản

Nếu đã tìm hiểu về nhiếp ảnh, bạn biết rằng một chiếc máy ảnh sẽ trở nên vô dụng nếu không có ống kính (lens). Nếu bạn tháo ống kính ra khỏi máy ảnh, loại hình ảnh duy nhất bạn có thể tạo ra là ánh sáng trắng. Quan trọng hơn, một ống kính chất lượng cao có thể giúp bạn chụp được những bức ảnh tuyệt vời ngay cả với một chiếc máy ảnh giá rẻ, trong khi một ống kính chất lượng thấp có thể khiến máy ảnh tốt nhất trở nên tầm thường và chất lượng hình ảnh thu được trở nên kém. Hãy cùng TokyoCamera tìm hiểu về ống kính máy ảnh qua bài viết sau đây, để có thêm kiến thức và đưa ra những lựa chọn phù hợp với nhu cầu của bản thân.

Lens máy ảnh là gì?

Ống kính là một công cụ được sử dụng để đưa ánh sáng đến một điểm hội tụ cố định. Trong máy ảnh film, ống kính sẽ truyền ánh sáng đến bề mặt phim, trong khi ở máy ảnh kỹ thuật số (như máy ảnh DSLR hoặc máy ảnh mirrorless), ống kính sẽ hướng ánh sáng đến cảm biến kỹ thuật số. Ống kính máy ảnh được tạo thành từ một loạt các thấu kính lồi (cong ra ngoài) hoặc lõm (cong vào trong).

Tìm hiểu về các đặc điểm của lens máy ảnh

Tất cả các ống kính đều lọc và hội tụ ánh sáng sao cho ánh sáng được chiếu chính xác vào cảm biến hoặc dải film. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố khác quyết định cách ống kính ảnh hưởng đến diện mạo và chất lượng của bức ảnh cuối cùng.

Độ dài tiêu cự

Độ dài tiêu cự là phép đo khoảng cách (tính bằng milimét) giữa điểm hội tụ của ống kính và cảm biến ghi lại hình ảnh. Phạm vi độ dài tiêu cự của ống kính được thể hiện bằng một con số và con số đó cho bạn biết máy ảnh của bạn có thể chụp được bao nhiêu cảnh. Con số nhỏ hơn tương ứng với góc nhìn rộng hơn và hiển thị nhiều cảnh hơn; các số lớn hơn cho góc nhìn hẹp hơn và hiển thị ít hơn.

Lưu ý rằng các con số về tiêu cự trong bài viết này đều được áp dụng cho cảm biến full-frame (định dạng 35mm). Nếu bạn đang sử dụng một máy ảnh APS-C hoặc M43, bạn có thể chia cho hệ số crop tương ứng của hệ máy (1.5 với APS-C, 1.6 đối với máy ảnh Canon APS-C và 2 đối với M43) để có cái nhìn chính xác hơn. Ví dụ: tiêu cự 35mm của máy ảnh full-frame có góc nhìn tương đương với ống kính 35/1.5 = 23mm trên hệ máy APS-C.

Khẩu độ

Khẩu độ là độ mở lớn cho phép ánh sáng đi vào, được thể hiện bằng f-stop. Con số F-stop sẽ có phần trái ngược với trực giác của bạn, vì số càng lớn thì độ mở càng nhỏ. Ví dụ, f/2.8 cho phép lượng ánh sáng đi vào máy ảnh gấp đôi so với f4 và gấp 16 lần so với f11. Khẩu độ ảnh hưởng đến độ sâu trường ảnh: khẩu độ lớn hơn tạo ra độ sâu trường ảnh nông hơn, trong khi khẩu độ nhỏ hơn làm cho hình ảnh rõ nét hơn.

Thực chất “f” chính là độ dài tiêu cự và cách biểu diễn này cho thấy khẩu độ trong nhiếp ảnh, hay độ mở khẩu luôn tuân theo một tỷ lệ nhất định với tiêu cự ống kính (1/2.8, 1/4, 1/8,…) Theo lẽ đó, con số sau “f/” càng lớn thì độ mở khẩu độ sẽ càng nhỏ, và lượng ánh sáng thu vào sẽ càng ít đi.

Khẩu độ tối đa: Ống kính sẽ ghi khẩu độ tối đa trên thân ống kính, cho biết độ rộng tối đa mà khẩu độ ống kính có thể mở. Thông thường, ống kính có khẩu độ tối đa rộng hơn sẽ đắt hơn một chút. Ống kính có khẩu độ tối đa rộng rất phù hợp cho các tình huống thiếu sáng, vì vậy nếu bạn đang cân nhắc chụp ảnh ban đêm, thì có thể đáng để đầu tư.

Để tìm hiểu rõ hơn về khẩu độ của lens máy ảnh, bạn có thể tham khảo bài viết về khẩu độ trong nhiếp ảnh trên website TokyoCamera.

Độ sâu trường ảnh

Độ sâu trường ảnh: Kiểm soát vùng được lấy nét trong ảnh là một trong những công cụ tốt nhất của nhiếp ảnh gia để giúp thu hút ánh mắt của người xem vào nơi bạn muốn. Ví dụ, phong cảnh thường được chụp sao cho mọi thứ đều rõ nét, vì vậy các nhiếp ảnh gia sẽ chụp ở khẩu độ nhỏ (ví dụ: f11 hoặc f16).

Độ sâu trường ảnh thay đổi tùy theo loại ống kính, do khẩu độ tối đa và độ dài tiêu cự. Tiêu cự càng dài, khẩu độ mở càng lớn thì độ sâu trường ảnh sẽ mỏng và ngược lại. Ngoài ra, việc lại gần chủ thể được lấy nét hơn cũng làm độ sâu trường ảnh suy giảm.

Tìm hiểu về các loại ống kính máy ảnh

Phân loại theo khả năng điều chỉnh tiêu cự, bạn sẽ có hai dạng: ống kính prime (người chơi ảnh còn gọi là ‘lens fix’) và ống kính zoom.

Ống kính prime. Ống kính prime có tiêu cự cố định, giúp chúng đạt được khẩu độ lớn hơn và sắc nét hơn. Mặc dù ống kính prime kém linh hoạt hơn do tiêu cự cố định, nhưng chúng cũng nhanh và nhẹ, giúp chúng dễ dàng mang theo khi đi du lịch. Bạn có thể tìm hiểu thêm về ống kính một tiêu cự qua bài viết của TokyoCamera.

Ống kính zoom. Ống kính zoom sử dụng một loạt thấu kính để cho phép di chuyển giữa các tiêu cự khác nhau từ một ống kính duy nhất, giúp chúng linh hoạt hơn nhưng không có khẩu độ lớn bằng. Chúng chứa nhiều thành phần thủy tinh hơn, dẫn đến có xu hướng lớn hơn và nặng hơn ống kính prime.

Các ống kính được bán kèm với máy ảnh được gọi là ống kính kit. Chúng thường là những ống kính zoom giá rẻ với khẩu độ tối đa giảm dần khi bạn thay đổi tiêu cự về mức dài nhất. Ví dụ: Canon RF-S 18-45mm f/4.5-6.3 IS STM. Đây là lựa chọn khá phù hợp khi bạn mới bắt đầu tìm hiểu về nhiếp ảnh và lens máy ảnh.

Với cả hai loại ống kính prime và zoom, có nhiều loại ống kính, tất cả đều có tiêu cự khác nhau, phục vụ các mục đích khác nhau.

Ống kính góc rộng

Ở phía ngắn hơn của dải tiêu cự là ống kính góc rộng, thường là 12mm đến 35mm. Những ống kính này cho thấy một bức ảnh toàn cảnh. Nếu bạn chụp phong cảnh, một ống kính góc rộng sẽ là trợ thủ đắc lực. Nếu bạn chụp ảnh đường phố, bạn có thể muốn chụp bằng ống kính cố định khoảng 35mm, nằm ở đầu trên của góc rộng để có góc nhìn gần với mắt người và cảm giác tự nhiên hơn.

Ống kính “nifty-fifty”

‘Nifty-fifty’ là biệt danh của các ống kính 50mm có khẩu độ rộng. Các thành phần ống kính trên một ống kính nifty fifty thường được làm bằng vật liệu giá cả phải chăng và được biết đến với khả năng ghi lại hình ảnh với góc nhìn tương tự như mắt người. Vì chúng nằm ngay giữa dải tiêu cự nên hình ảnh của bạn hầu như không bị biến dạng hoặc phóng đại.

Với khẩu độ rộng, thường là từ f/1.4 hoặc f/1.8, ống kính nifty-fifty có thể giúp bạn tạo ra những bức ảnh có độ sâu trường ảnh nông hoặc nền bokeh, trong đó chủ thể sắc nét và nền không bị mất nét. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các lựa chọn cho tiêu cự này trong hệ sinh thái ống kính của mọi thương hiệu nhiếp ảnh.

Ống kính chân dung

Hầu như bất kỳ ống kính nào có tiêu cự ở tầm trung (50mm trở lên) và khẩu độ rộng đều cho phép bạn chụp ảnh chân dung tốt với độ sâu trường ảnh nông. Đặc biệt, ống kính 85mm được gọi là ‘ống kính chân dung’, có góc nhìn hẹp dễ dàng tập trung, hiệu ứng nén nhẹ ‘tôn’ gương mặt người mẫu, kết hợp với khẩu độ rộng để bạn có thể tạo ra hiệu ứng xoá phông vốn được ưa chuộng, tách biệt giữa chủ thể và hậu cảnh. Theo cách đó, ống kính sẽ giúp thu hút mọi ánh nhìn vào nhân vật trong ảnh chân dung của bạn.

Ống kính tele

Ở phía dài hơn của dải tiêu cự là ống kính tele, có thể dao động từ 70mm đến 500mm và thậm chí xa hơn. Đây là những ống kính dài với góc nhìn hẹp hơn, nhưng chúng có thể giúp nhiếp ảnh gia tập trung vào một chủ thể chính (như một người) hoặc tập trung vào các vật thể ở xa (như động vật hoang dã và các thiên thể ngoài vũ trụ).

Để tìm hiểu về loại lens máy ảnh này, bạn có thể tham khảo bài viết về ống kính tele đến từ TokyoCamera.

Tìm hiểu về ống kính máy ảnh cho các ứng dụng đặc biệt

Một số ống kính máy ảnh được chế tạo với tính năng và đặc điểm chuyên biệt cho một số yêu cầu chụp ảnh nhất định, như chụp cận cảnh hoặc điều chỉnh phối cảnh, trường nét theo ý muốn.

Ống kính macro

Loại ống kính máy ảnh này được sử dụng để chụp ảnh cận cảnh, hay còn được gọi là ảnh macro. Chúng có thiết kế độc đáo cho phép tạo ra hình ảnh sắc nét ở cự ly cực gần. Những ống kính này rất phù hợp để chụp ảnh tĩnh vật, đồ ăn, sản phẩm nói chung hay côn trùng, thực vật,… cho phép bạn chụp được lượng chi tiết cực lớn trong một bức ảnh.

Ống kính mắt cá

Đây là ống kính góc rộng có tiêu cự ngắn đến mức hình ảnh bị bẻ cong và bị méo rõ rệt ở các cạnh. Chúng thường nằm trong khoảng từ 4mm đến 14mm, dùng để tạo ra những hiệu ứng sáng tạo trong ảnh chân dung và đường phố cũng như phong cảnh và thiên văn.

Ống kính tilt-shift

Những ống kính này tilt (nghiêng) lên xuống và shift (dịch chuyển) sang hai bên trên thân máy ảnh. Khả năng tilt giúp ống kính kiểm soát vùng lấy nét và mất nét theo những cách không thể tạo ra với ống kính thông thường, trong khi shift sẽ giúp bạn đạt được phối cảnh với điểm tụ tối ưu và các đường thẳng đứng hoàn hảo.

Trong thực tế, khả năng shift giúp bạn có thể đưa những thứ như tòa nhà lớn vào một khung hình được chụp hướng từ dưới lên mà không cần nghiêng máy ảnh, hoặc làm giảm độ méo góc nhìn khi chụp từ góc thấp. Còn tilt giúp bạn có được độ nét sâu khi chụp cận cảnh mà không cần giảm khẩu độ quá nhiều, hoặc ngược lại, tăng cường hiệu ứng xoá phông để có những bức ảnh mờ mịt cực ảo. Nhờ đó, bạn cũng có thể chụp ảnh với hiệu ứng thế giới tí hon khi tilt.

Các yếu tố cần cân nhắc khi chọn lens máy ảnh là gì?

Chi phí của ống kính máy ảnh

Càng đào sâu vào nhiếp ảnh, ống kính bạn muốn sở hữu có thể ngày càng trở nên đắt đỏ. Nếu chi phí là mối quan tâm của bạn, hãy cân nhắc đến ống kính zoom có ​​độ dài trung bình—ví dụ như ống kính 24-70mm (f/2.8). Đây là ống kính mạnh mẽ, hoạt động tốt trong nhiều tình huống, từ chân dung đến phong cảnh.

Kích thước và trọng lượng

Một yếu tố quan trọng khác cần cân nhắc khi mua ống kính là kích thước và trọng lượng của ống kính. Một ống kính tele lớn có thể nặng tới 4kg. Hãy cân nhắc mục đích sử dụng máy ảnh và ống kính của bạn; nếu chỉ đơn giản là chụp ảnh du lịch trong một kỳ nghỉ, hãy chọn ống kính nhẹ hơn, nhỏ gọn hơn. Nhưng nếu bạn là nhiếp ảnh gia du lịch nghiêm túc hoặc động vật hoang dã, thì ống kính tele rất quan trọng để chụp những bức ảnh hiếm hoi từ xa.

Tính năng của ống kính máy ảnh

Ngoài các thông số kỹ thuật của ống kính máy ảnh đã thảo luận ở trên, một số ống kính còn cung cấp các tính năng và chức năng bổ sung. Ví dụ, nhiều ống kính có tính năng lấy nét tự động ở khoảng cách cực gần, có thể giúp bạn dễ dàng lấy nét chính xác cho đối tượng của mình. Các ống kính khác cung cấp tính năng lấy nét thủ công, khó sử dụng hơn nhưng cũng phù hợp hơn với một số tình huống nhất định – ví dụ như các ống kính f/0.95 cho điều kiện ánh sáng yếu, hay ống kính tilt-shift để kiểm soát trường nét và độ méo tốt hơn.

Tính tương thích

Không phải tất cả ống kính đều phù hợp với mọi thương hiệu hoặc kiểu máy ảnh. Ví dụ, ống kính Nikon sẽ không phù hợp với máy ảnh Canon hoặc Sony, trừ khi bạn có bộ chuyển đổi (và ngay cả khi đó, không phải tất cả các tính năng đều hoạt động hoàn hảo). Hay một số ống kính chỉ được chế tạo cho định dạng APS-C và không tương thích hoặc không thể tạo ra hình ảnh đủ tốt trên cảm biến full-frame.

Trước khi mua ống kính máy ảnh, hãy kiểm tra với nhà sản xuất ống kính để đảm bảo rằng ống kính bạn chọn tương thích với thân máy ảnh của bạn.

Các lựa chọn ống kính máy ảnh phù hợp cho người mới

Ống kính máy ảnh 16mm

Góc nhìn: Rất rộng

Mô tả: Góc nhìn rất rộng và hoành tráng. Tuyệt vời cho nhiếp ảnh phong cảnh.

Độ sâu trường ảnh: Mọi thứ đều được lấy nét. Không thể có độ sâu trường ảnh nông trừ khi chụp cận cảnh.

Biến dạng không gian: Làm cho mọi thứ có vẻ xa hơn thực tế. Phóng đại kích thước của bất kỳ thứ gì được đặt rất gần máy ảnh.

Gợi ý ống kính:

• Nếu bạn là người dùng Canon: RF 16mm f/2.8 STM, RF 14-35mm f/4 L IS USM;
• Nếu bạn là người dùng Sony: Sony FE 16-25mm f/2.8 G, Sony FE 16-35mm f/2.8 GM II;
• Nếu bạn là người dùng Nikon: NIKKOR Z 14-24mm f/2.8 S, NIKKOR Z 14-30mm f/4 S;
• Nếu bạn là người dùng Fujifilm: XF 10-24mm f/4 R OIS WR II, XF 8-16mm f/2.8 R LM WR (ở tiêu cự 10-11mm).

Ống kính máy ảnh 35mm

Góc nhìn: Rộng

Mô tả: Gần giống với điện thoại di động chụp được, gần với góc nhìn của mắt người. Tuyệt vời cho nhiếp ảnh đường phố.

Độ sâu trường ảnh: Hầu như mọi thứ đều được lấy nét trừ khi đối tượng của bạn ở rất gần máy ảnh.

Biến dạng không gian: Ít biến dạng không gian hơn ống kính rất rộng, nhưng vẫn làm cho mọi thứ có vẻ xa hơn thực tế.

Gợi ý ống kính:

• Nếu bạn là người dùng Canon: RF 35mm f/1.4 L VCM, RF 15-35mm F2.8L IS USM;
• Nếu bạn là người dùng Sony: Sony FE 35mm F1.4 GM, Sony FE 16-35mm F4 CZ;
• Nếu bạn là người dùng Nikon: NIKKOR Z 35mm f/1.8 S, NIKKOR Z 28-75mm f/2.8;
• Nếu bạn là người dùng Fujifilm: XF 23mm f/1.4 R LM WR, XF 10-24mm f/4 R OIS WR II (ở tiêu cự 23-24mm).

Ống kính máy ảnh 50mm

Góc nhìn: Bình thường

Mô tả: Gần giống với cách mắt người nhìn thế giới. Tốt cho hầu hết mọi loại nhiếp ảnh.

Độ sâu trường ảnh: Dễ dàng có độ sâu trường ảnh nông hoặc sâu, tùy thuộc vào phạm vi khẩu độ.

Biến dạng không gian: Rất ít hoặc không có.

Gợi ý ống kính:

• Nếu bạn là người dùng Canon: RF 50mm f/1.4 L VCM, RF 24-70mm f/2.8L IS USM;
• Nếu bạn là người dùng Sony: Sony FE 50mm f/1.4 GM, Sony FE 24-50mm f/2.8 G;
• Nếu bạn là người dùng Nikon: NIKKOR Z 50mm f/1.8 S, NIKKOR Z 24-70mm f/4 S;
• Nếu bạn là người dùng Fujifilm: XF 33mm f/1.4 R LM WR, XF 16-55mm f/2.8 R LM WR (ở tiêu cự 33-34mm).

Ống kính máy ảnh 85mm

Góc nhìn: Tele trung bình

Mô tả: Tuyệt vời để tách biệt chủ thể khỏi nền. Tốt cho chụp ảnh chân dung.

Độ sâu trường ảnh: Dễ dàng có được độ sâu trường ảnh nông.

Biến dạng không gian: Làm cho mọi thứ có vẻ gần hơn thực tế.

Gợi ý ống kính:

• Nếu bạn là người dùng Canon: RF 85mm f/2 Macro IS STM, Canon RF 24-105mm f/2.8 L IS USM Z;
• Nếu bạn là người dùng Sony: Sony FE 85mm f/1.4 GM II, Sony FE PZ 28-135mm f/4 G OSS;
• Nếu bạn là người dùng Nikon: NIKKOR Z 85mm f/1.2 S, NIKKOR Z 24-120mm f/4 S;
• Nếu bạn là người dùng Fujifilm: XF 56mm f/1.2 R WR, XF 16-80mm f/4 R OIS WR (ở tiêu cự 56-57mm).

Ống kính máy ảnh 200mm

Góc nhìn: Tele

Mô tả: Lý tưởng để chọn chủ thể ở xa, giống như ống kính thiên văn. Phù hợp để nén chủ thể và nền.

Độ sâu trường ảnh: Thường có độ sâu trường ảnh nông trừ khi mọi thứ bạn chụp đều ở khá xa.

Biến dạng không gian: Làm cho mọi thứ có vẻ gần hơn đáng kể so với thực tế.

Gợi ý ống kính:

• Nếu bạn là người dùng Canon: RF 70-200mm f/2.8 L IS USM Z, RF 70-200mm f/4 L IS USM;
• Nếu bạn là người dùng Sony: Sony FE 70-200mm f/4 Macro G OSS II, Sony FE 70-200mm f/2.8 GM OSS II;
• Nếu bạn là người dùng Nikon: NIKKOR Z 70-200mm f/2.8 VR S, NIKKOR Z 100-400mm f/4.5-5.6 VR S;
• Nếu bạn là người dùng Fujifilm: XF 200mm f/2 R LM OIS WR (cần lùi xa để có góc nhìn rộng tương đương), XF 50-140mm f/2.8 R LM OIS WR (ở tiêu cự 133-134mm).

Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo ống kính Sigma, Tamron, Viltrox với các phiên bản cho từng hệ máy. Ống kính của nhà sản xuất thứ 3 thường sẽ mang đến sự tối ưu về chi phí đáng để cân nhắc khi hầu bao của bạn không quá dư dả.

Tổng kết

Trên đây TokyoCamera đã tóm lược những điều bạn cần biết về ống kính máy ảnh. Chúc bạn tìm được chiếc lens ưng ý và có những bức ảnh đẹp nhất!